Όταν παίζω, γράφω στο ΤΖΑΜκαιΚΑΤω 

(Σελίδα facebook)

Τζα!

Όταν σοβαρολογώ, γράφω πάνω στη σκόνη της ΤΖΑΜΌΠΟΡΤΑΣ. 

Κοιτώ μέσα από το τζάμι της ζωής, της δικής μου, των άλλων, 
προσπαθώντας να ξεδιακρίνω σχήματα, λέξεις, νοήματα.  

Τι να είναι πραγματικά η κόλαση;

Από ανάρτηση στο προφίλ fb. 12 Αυγούστου 2024.

(Μέρα νέας τραγωδίας με φωτιές στην Αττική):

 Καίγεται η ψυχή μας, ο τόπος μας, καίγεται το σώμα και το μυαλό μας απ'την ανημπόρια, την ανασφάλεια, το θυμό, τη θλίψη, καίγονται κάποιων τα σπίτια, τα υπάρχοντα, άλλων ο λαιμός, τα μάτια. Καίγονται τα μάτια με τις εικόνες που βλέπουμε και όσοι είμαστε πιο μακριά. 

Δεν είμαι τώρα στην Αττική, δε βλέπω ζωντανά, ούτε νιώθω το σύννεφο καπνού.

Αν ήμουν σπίτι μου τώρα θα τα ένιωθα.

Θυμάμαι τη βόρεια Εύβοια, τη φίλη που έχασα γιατί δεν άντεξε (πιστεύω), το Μάτι, τη Βαρυμπόμπη, φίλους που τρέχουν στην πρώτη γραμμή για να βοηθήσουν, και άλλα, και άλλους, και αλλού.

Αλλά παράλληλα σκέφτομαι:

Πάλι πλημμύρισαν τα μέσα δικτύωσης από αναθεματισμούς. 

Μπορεί να είναι λογική η ανάγκη να τα βάζουμε με κόμματα, πρόσωπα, κυβερνήσεις, μεμονωμένους πυρομανείς ή βαλτούς εμπρηστές, με κάτι πιο χειροπιαστό τελοσπαντων. Εντάξει. Μέχρι ένα σημείο.

Μήπως όμως τελικά αυτό γυρνάει μπούμερανγκ; μας αποπροσανατολίζει ακόμα περισσότερο, από το να βλέπουμε τη συνολική εικόνα, κι έτσι να μην επικεντρώνουμε στον ΠΥΡΉΝΑ της κόλασης; Μπας και (λέμε τώρα), ενώσουμε δυνάμεις για να κάνουμε ο,τι μπορούμε, πολίτες, κράτη επιστήμονες , δημοσιογράφοι, κυβερνήσεις, αυτοδιοικήσεις, οργανώσεις, κλπ; 

Γιατί, ιδιαίτερα στην Ελλάδα, αποφεύγουμε συστηματικά την αναφορά στο ΚΛΙΜΑΤΙΚΌ ΠΡΌΒΛΗΜΑ; 

Που έχει φτάσει πλέον στο μη περαιτέρω;

Που προειδοποιούσαν για αυτό οι ειδικοί επιστήμονες από τη δεκαετία του 90, (μην πω και πιο πριν, θα φέρει περισσότερη αντίδραση, κι ας είναι αλήθεια).

Την καθαρή ΑΛΉΘΕΙΑ. Ας τη δούμε κατάματα πια!!

ΕΛΕΟΣ.

ΥΠΆΡΧΕΙ η αλήθεια, πέρα και πάνω από τις ΒΟΛΙΚΈΣ "υποκειμενικότητες" του κάθε υστερόβουλου, ή ανόητου-ης.

Την αποκαλύπτει ο χρόνος, σε πείσμα τους.

(Έχω ξαναγράψει τέτοια. Δεν διαβάζονται από πολλούς, δεν είναι δημοφιλή, δεν είμαι σελέμπριτι, δεν είμαι ειδική στο θέμα κι ας το μελετάω από καιρό, δεν είμαι μέντιουμ, αστρολόγος, παπαρολόγος σχολιαστής του "επιφαινόμενου", δεν είμαι τίποτα. 

Είμαι ένα ον αόρατο σχετικά, που δεν αποπνέει το "κύρος" που έχουν ανάγκη πολλοί-πολλές για να "τσιμπήσουν". Αλλά και ένα ον από εκείνα που έχουν σκεφτεί πολύ πριν εκφράσουν άποψη)

 Και εδώ το θέμα δεν είναι θεωρητικό, ούτε προσωπικό, είναι για αυτά που προκαλέσαμε ΕΜΕΊΣ στο περιβάλλον μας, με τον καιροσκοπισμό, την αδιαφορία, την απληστία, την εθελοτυφλία μας.

Και μας επιστρέφονται αυτά, όχι με τη βιβλική έννοια, αλλά ως φυσικό επακόλουθο. Με τις πλημμύρες , τους ανεμοστρόβιλους, τις ΦΩΤΙΈΣ που πλησιάζουν αργά και σταθερά τον καθένα μας. Αυτό πιστεύω τουλάχιστον.

Μόλις μία μέρα πριν το ξεκίνημα της νέας λαίλαπας είχα βάλει εδώ σχετικό θέμα.

Λίγο αργότερα κοινοποίησα χιουμοριστικό βιντεάκι με γάτες...

Σήμερα θα αφαιρέσω το βιντεάκι.

Δια-κε-κομμένη Ζωή

 Απόσπασμα αποσπασμένο με προσοχή -για να μην σπάσει- από ολόκληρο ανολοκλήρωτο έργο της περιφέρειας. Όχι. Λάθος. Της περιφερόμενης προσοχής. Όχι. Μιας περιφερόμενης, σκέτο.

[… Είχαν γίνει Κινητάνθρωποι. Φόουν-Χιούμανς. Δεν ανήκαν πλέον στο είδος Homo Sapiens, κάποιο άλλο είδος εμφανιζόταν. Κάτι σαν Homo Phonus-Meta-Erectus; Meta-Sapiens; Μήπως Σάπι-ους;

Κάποιοι έλεγαν όχι, είμαστε πιο ενημερωμένοι, πιο γρήγοροι, πιο αυτόνομοι. Άλλοι, οι πιο σκεπτικιστές, που φυσικό ήταν να ανήκουν κυρίως σε προηγούμενες γενιές, εξέφραζαν δειλά κάποιους προβληματισμούς ή προσπαθούσαν να κρατήσουν τις επάλξεις. Δειλά, ναι, παρ’ ότι υπήρχαν νευροεπιστήμονες που επιβεβαίωναν αυτόν το σκεπτικισμό με έρευνες και προειδοποιήσεις.

Οι εγκέφαλοί τους είχαν αρχίσει να λειτουργούν αλλιώς.

Κατά κύριο λόγο, δια-κε-κομμένα. Όλα γινόντουσαν διακεκομμένα.

Δια-κοπές για διαφημίσεις παντού.

Δια-κοπές στις συνομιλίες για να απαντήσουν στα παιδιά που πάντα κάτι ζητούσαν, για να τσακωθούν με άλλον περαστικό επειδή δεν κράταγε το σκυλί του μακριά απ’ το δικό τους, για να δώσουν ρέστα στον περιπτερά, για να απαντήσουν σε άλλη κλήση.

 

Διακεκομμένες οι κουβέντες, οι σκέψεις, ο ύπνος, μέχρι και οι λειτουργίες του πεπτικού συστήματος ή και του απεκκριτικού ενίοτε. Ένοιωθαν ένα είδος καταναγκασμού να απαντούν σε κλήσεις ή να κοιτάνε μηνύματα ακόμα και την ώρα που έτρωγαν. Έπαιρναν το κινητό στην τουαλέτα και στο ντους.

 

Το περιβάλλον τους ήταν υπερφορτωμένο, φασαριόζικο. Τα πάντα έρχονταν συνοδευμένα από εικόνες, ποτέ σκέτα. Εξώφυλλα χωρίς εικόνες; Όλοι τα προσπερνούσαν. Κείμενα χωρίς εικόνες; Άμεση καταδίκη σε αφάνεια. Και φωτογραφίες. Πολλές. Προφίλ, En face κι αν δεν φας, κεφάλι κάτω πόδια επάνω, ευρυγώνιες, εναγώνιες, χαμογελαστές, κάργα ενθουσιασμένες, γυμνασμένες, θεληματικές, μαυρισμένες, vintage, επεξεργασμένες, αποξηραμένες.

 

Ηχητικά εφέ επίσης. Κεραυνοί, χάχανα, στριγκλιές τρόμου ή ξέφρενης χαράς, βουητά από ανυπόμονα κλάξον, από ασθενοφόρα, απορριμματοφόρα, από άσματα διάφορα, αδιάφορα, από δηλώσεις βροντερές. Ήχοι συχνά αφόρητοι, άλλοι φορεμένοι με το ζόρι. Κάποιοι χρειάζονταν φάρμακα για τη λογοδιάρροια, αλλά δεν τα έπαιρναν, δεν το θεωρούσαν πρόβλημα. Άλλοι δεν έλεγαν ούτε καλημέρα. Άλλοι έβαζαν κάτι βρυχηθμούς και κοιτούσαν αλλού. Συνήθως στην οθόνη του κινητού.

 

Υπήρχαν ανάμεσά τους άνθρωποι οδηγημένοι από τα πράγματα σε καταναγκαστική μοναξιά, που εξέπεμπαν κατά καιρούς κάποια σήματα-εκκλήσεις για βοήθεια, όμως είτε τα σήματα ήταν πολύ αδύναμα, είτε οι υπόλοιποι δεν τα έπιαναν γιατί είχαν συνηθίσει στα ισχυρά…]

Καταλαβαινόμαστε;

Θα σκάσω!

Στο παρελθόν έχω σκεφτεί και γράψει αρκετές φορές για το θέμα. Ίσως και γιατί σκοντάφτω πολύ συχνά σε τοίχους... Μεγάλη ιστορία. Δύσκολη, όταν έχεις κληρονομήσει (;) κάποιες συγκεκριμένες ιδιότητες και τρόπο σκέψης.

Έπεσα πάλι σε τοίχο πρόσφατα, έφαγα τα μούτρα μου, ξανάπεσα σε μαύρες σκέψεις του τύπου "υπάρχουν ελπίδες να βρω ποτέ τρόπους να το διαχειρίζομαι αυτό -μαζί με ένα κάρο άλλες δυσκολίες; Να βρω ανθρώπους που εκπέμπουν και συλλαμβάνουν σε μήκος κύματος κάπως πιο συγγενές με το δικό μου; Ιδιαίτερα όταν μεγαλώνοντας γίνεται όλο και πιο σπάνιο;"

Αποσύρθηκα, ως συνήθως, αναζητώντας τρόπους παρηγοριάς.

Άνοιξα το κινητό που κατά τα άλλα το κατηγορώ για πολλά, κι έπεσα πάνω σε κείμενο με τίτλο «Κουβεντιάζουμε αλλά δε συνεννοούμαστε». 

Το βρήκα εδώ: https://www.lecturesbureau.gr/.../we-chat-but-we-dont.../

Ο Παπανούτσος, τόσα χρόνια μετά, ξεπετάχτηκε με την "Πρακτική Φιλοσοφία" του απ' τα βάθη του παρελθόντος σαν αστραπή φωτός:

Για να παρακολουθήσει ο άλλος τη σκέψη σου και να συλλάβει το σωστό νόημά της, όταν την εκφράζεις προφορικά ή γραπτά, δεν αρκεί να μιλεί την ίδια γλώσσα μαζί σου, αλλά πρέπει και να θέλει και να μπορεί να σε καταλάβει. Αυτή την αλήθεια τη λησμονούμε πολύ συχνά και για τούτο οι σχέσεις μας με τους συμπατριώτες, τους ομότεχνους, τους φίλους, τους συντρόφους της ζωής μας, δυσκολεύονται πολύ περισσότερο από όσο είναι από την ίδια τη φύση των πραγμάτων δύσκολες. Οι άνθρωποι δεν μιλούν, ούτε ακούνε, πάντοτε με την πρόθεση να επικοινωνήσουν με τον όμοιό τους και να συνεννοηθούν μαζί του.

Όπως και κάθε άλλη πράξη τους, έτσι και αυτή έχει πολλά και ποικίλα ελατήρια. Ο λόγος, ο προφορικός ή ο γραπτός, είναι κι αυτός ένα μέσον που το μεταχειρίζεται καθένας για κάποιο σκοπό. Αλλά οι σκοποί είναι πολλοί, και όχι ένας μόνο: η συνεννόηση.

 Έρχεται λ.χ. ένας γνώριμος σου στον κύκλο που σε περιστοιχίζει, σε ακούει να αναπτύσσεις τη γνώμη σου απάνω σε κάποιο θέμα, προσέχει και συ νομίζεις ότι προσπαθεί να καταλάβει τι λες. “Όταν όμως αρχίζει κι αυτός να μιλεί για το ίδιο ζήτημα, ξαφνιάζεσαι- άκουσε, μα δεν κατάλαβε τίποτα απ’ όσα είπες, γιατί αυτός είχε το νου του σε όσα ο ίδιος ήθελε να διατυπώσει ή να προτείνει, άσχετα με τη δική σου τοποθέτηση των πραγμάτων. Κάποιος άλλος λοιπόν είναι ο σκοπός του: να προβάλει τον έαυτό του, να εκθέσει εσένα ή άλλον ομοϊδεάτη σου, να στρέψει προς άλλη κατεύθυνση τη συζήτηση, γιατί άλλα είναι τα δικά του ενδιαφέροντα ή γιατί κάτι άλλο επιδιώκει που αργότερα θα φανεί κ.ο.κ. Το ίδιo πλήθος και η ίδια ποικιλία ελατηρίων μπορεί να υπάρχει και σε σένα που μιλείς- δίνεις την εντύπωση ότι είσαι αποκλειστικά προσηλωμένος στη λογικήν ακολουθία ή στην πραγματική θεμελίωση των Ιδεών που εκθέτεις, είναι όμως πολύ πιθανό να έχεις άλλους σκοπούς: να εντυπωσιάσεις, να επικρίνεις, να ειρωνευτείς, να αποσπάσεις μιαν επιδοκιμασία που σκέπτεσαι κατόπι να την εξαργυρώσεις με τον ένα ή τον άλλο τρόπο κ.ο.κ.

Δεν είναι λοιπόν καθόλου απλά και καθαρά τα πράγματα στο διάλογο μεταξύ των ανθρώπων, είτε ο διάλογος αυτός γίνεται με τη συζήτηση είτε αναπτύσσεταιc σιωπηρά, με το διάβασμα λ.χ. ενός άρθρου ή ενός βιβλίου. Στην τελευταία περίπτωση το φαινόμενο είναι ακόμη πιο περίεργο. Τη γνώμη του «άλλου» την έχομε «τυπωμένη» μπροστά μας δεν είναι «φτερωτή», όπως ο προφορικός λόγος, πού όσο καλή μνήμη κι αν έχομε, ποτέ δεν είμαστε βέβαιοι ότι τον έχομε συγκρατήσει με απόλυτη ακρίβεια. Εδώ υπάρχει το ίδιο το ενυπόγραφο «κείμενο», και μπορούμε (αν αμφιβάλλομε) να το διαβάσομε και να το ξαναδιαβάσομε. Εντούτοις…

Κάνετε μόνοι σας το πείραμα σε κύκλο φίλων σας, του ίδιου έστω κοινωνικού στρώματος, της ίδιας ηλικίας, της ίδιας πάνω—κάτω παιδείας. Δώσετε τους να διαβάσουν από κάποιο βιβλίο ένα κεφάλαιο, μία σελίδα, ένα εδάφιο και ρωτήσετέ τους τι κατάλαβαν. Αν τύχει και το θέμα έχει επικαιρότητα ή άμεση σχέση με ζωτικά διαφέροντα του ερωτώμενου, θα δείτε με μεγάλην έκπληξη πόσο οι ερμηνείες πού δίνονται διαφέρουν (κάποτε ριζικά) η μια από την άλλη. Για τον απλούστατο λόγο ότι ή ψυχική τοποθέτηση του καθενός απέναντι στο κείμενο που διάβασε υπήρξε διαφορετική.

Δεν είναι όλοι ικανοί ούτε πρόθυμοι να «αποσπασθούν» από τον εαυτό τους και να «δοθούν» στον κόσμο των ιδεών πού ανοίγεται μπροστά τους, για να συλλάβουν το περιεχόμενο και την αλληλουχία τούς, έτσι όπως ο συγγραφέας τού κειμένου τις παρουσιάζει και τις διευκρινίζει. Οι περισσότεροι, οι πλείστοι «διαβάζουν» μέσα στο ξένο γραπτό τις δικές τους υποθέσεις, προσδοκίες ή υποψίες —τίς δικές τους συμπάθειες ή αντιπάθειες— τις δικές τους αντιλήψεις ή αντιγνωμίες. Αλλίμονο δε αν το όνομα του συγγραφέα είναι «συναισθηματικά χρωματισμένο» μέσα στη συνείδησή τους· τότε οι αποκλίσεις είναι απίθανα μεγάλες. Απορεί κανείς, όταν ακούει τις υποστηριζόμενες ερμηνείες, πώς είναι δυνατόν το ίδιο πράγμα να είναι και άσπρο και μαύρο για την πνευματική όραση υγιών ανθρώπων.

Για να καταλάβεις κάτι που λέγεται ή γράφεται από κάποιον απαιτούνται λοιπόν πολλές προϋποθέσεις. Πρώτα πρέπει όχι μόνο να θέλεις ή μόνο να μπορείς – αλλά ταυτόχρονα και να θέλεις και να μπορείς να καταλάβεις αυτό που ακούς ή διαβάζεις. Γιατί είναι δυνατόν να θέλεις, αλλά να μη μπορείς· όπως είναι δυνατόν να μπορείς, αλλά να μη θέλεις να εννοήσεις. Και τότε φυσικά δεν «καταλαβαίνεις».

Θέλω σημαίνει εδώ ότι εμφορούμαι από την καθαρή πρόθεση να εισδύσω στα λεγόμενα ή γραφόμενα και να συλλάβω το νόημά τους σε συνάρτηση με τη βούληση εκείνου που τα λέγει ή τα γράφει, όχι κατά τη δική μου διάθεση.

Και μπορώ σημαίνει ότι έχω (από μάθηση και ιδιοφυΐα) την ικανότητα να κινούμαι με κάποιαν άνεση μέσα στον κόσμο των εννοιών και των συμβόλων του ανθρώπου που τον ακούω ή τον διαβάζω. Και έτσι κατορθώνω να τον προσεγγίσω πνευματικά από πολύ κοντά, και να κάνω τις ιδέες του ιδέες μου, τα επιχειρήματά του επιχειρήματά μου, τις διακρίσεις του διακρίσεις μου, τις αποχρώσεις του αποχρώσεις μου — και πριν απ’ όλα να κάνω τις λέξεις του λέξεις μου.

Σ’ αυτό το τελευταίο σημείο βρίσκεται ο κόμπος του προβλήματος. Κατά την κοινή αντίληψη, φτάνει να μιλείς των ίδια εθνίκή γλώσσα (π.χ ελληνικά, γαλλικά, ή κινέζικα) μ’ έναν άλλο άνθρωπο, για να συνεννοηθείς μαζί του. Αυτό είναι σωστό μόνο έως ένα βαθμό, και μάλιστα πολύ περιορισμένο. Βεβαίως καταλαβαίνομε τον ομόγλωσσο, αλλά στις πολύ κοινές σχέσεις της ζωής, μέσα σ’ αυτό που ονομάζουμε καθημερινότητα. “Όταν όμως εγκαταλείπει κανείς αυτή την επιφάνεια τότε και αρχίζει να μπαίνει παραμέσα σε κάποιο βάθος, τότε ανακαλύπτει με έκπληξη, με αμηχανία, ακόμη και με τρόμο, ότι οι ίδιες «λέξεις» δεν έχουν για όλους μας το ίδιο “νόημα”, ότι συχνότατα τα “ιδια λέμε” και “άλλα καταλαβαίνομε”. Με αποτέλεσμα ή απόσταση που μας χωρίζει από τους ομοίους μας να γίνεται κάποτε πολύ μεγάλη, αγεφύρωρη. Κουβεντιάζομε, αλλά δεν συνεννοούμαστε …

Πώς συμβαίνει αυτό; Η πλήρης εξήγηση θα μας τραβούσε πολύ μακριά. Θά περιοριστώ σε μια πρόχειρη, αλλά επαρκή. Οι «λέξεις» οποιασδήποτε γλώσσας δεν έχουν ούτε μόνιμο νοηματικό περιεχόμενο, ούτε σταθερό λογικό περίγραμμα. Αλλά είναι κάτι ρευστό και κυμαινόμενο που αποκτά κάποιαν ευστάθεια μόνο όταν καθηλωθεί με την πειθαρχία που συμβατικά επιβάλλει μια ορισμένη χρήση. Για να βεβαιωνόμαστε λοιπόν ποιο είναι το νόημά τους την ώρα που τις ακούμε, πρέπει να κάνομε την αναφορά προς αυτή την ορισμένη χρήση. Οι λέξεις λ.χ. έργο, έλξη, ισορροπία άλλο νόημα έχουν στο στόμα ενός φυσικού, και άλλο όταν τις μεταχειρίζεται ένας ψυχολόγος ή ένας κοινωνιολόγος. —

‘Έπειτα οι λέξεις ως φορείς εννοιών φορτίζονται διανοητικά και συναισθηματικά μέσα στον ψυχικό κόσμο του καθενός ανάλογα με τη μόρφωση, την πείρα της ζωής, το χαραχτήρα του. Και για τούτο οι ίδιες λέξεις ηχούν μέσα μας διαφορετικά επειδή πέφτουν και χτυπούν απάνω σε διαφορετικό μέταλλο. Άλλα λ.γ . πράγματα νιώθω εγώ, όταν ακούω ή γράφω τις λέξεις αγάπη, πίστη, τιμή, κι άλλα εσείς, γιατί δεν έχομε όλοι την ίδια σύσταση ψυχής, τις ίδιες εμπειρίες, τον ίδιο διανοητικό και συναισθηματικό κόσμο. Θα έλεγα με μιαν αλληγορία: άλλους αρμονικούς διεγείρουν μέσα μου αυτές οι λέξεις, και άλλους μέσα σας, γιατί το δικό μου ψυχικό όργανο (όπως είναι από φυσικού του και όπως διαμορφώθηκε από την ανατροφή που πήρα, από τον τρόπο και τις περιπέτειες της ζωής μου, από τη μόρφωσή μου κ.τ.λ.) είναι διαφορετικό από το δικό σας. Και οι αρμονικοί εδώ δεν δίνουν στον τόνο απλώς μίαν άλλη απόχρωση, όπως συμβαίνει στη Μουσική, αλλά είναι ικανοί να αλλάξουν κάποτε το ίδιο το ποιόν του.

Τα συμπεράσματα απ’ αυτή τη σύντομη ανάλυση αφήνω τον αναγνώστη να τα βγάλει μόνος του. Είναι πολλά και σοβαρά. Το σπουδαιότερο, νομίζω, θα μπορούσε να διατυπωθεί ως εξής: Είναι δύσκολη, πολύ δύσκολη η επαρκής, και ίσως αδύνατη, εντελώς αδύνατη η πλήρης συνεννόηση με τούς ομοίους μας, γιατί οι άνθρωποι δεν μοιάζουν ο ένας με τον άλλο σαν δύο σταγόνες νερού, ακόμη και όταν ανήκουν στον ίδιο λαό, στην ίδια γενεά, στην ίδια κοινωνική τάξη, στο ίδιο μορφωτικό επίπεδο. Ο καθένας έχει το δικό του μέταλλο ψυχής, το δικό του διανοητικό και συναισθηματικό βάθος. Ας μιλούν λοιπόν την ίδια γλώσσα, ας μεταχειρίζονται τις ίδιες λέξεις — δεν καταλαβαινουν εντελώς ο ένας τον άλλο.

Μόνον όταν συμπέσει δύο όργανα να βρεθούν πνευματικά και αισθηματικά συντονισμένα με ακρίβεια απόλυτη —πράγμα πολύ, πάρα πολύ σπάνιο— τότε η μεταξύ τους συνεννόηση μπορεί να είναι πλήρης. Και τη χαίρονται σα μιαν ευλογία που δεν την περίμεναν. Όμως των κοινών ανθρώπων η μοίρα δεν είναι αυτή: ακόμη και κοντά, πολύ κοντά ο ένας προς τον άλλο ζουν και πεθαίνουν χωρίς ποτέ να «συνεννοηθούν» εντελώς.

Εκπαίδευση. Συμπεράσματα συνολικά.

Τώρα που τελείωσα με τα σχολεία και απολαμβάνω το χρόνο 😎 που έχω για να ασχοληθώ με τα ενδιαφέροντά μου, είπα να συνοψίσω τις παρατηρήσεις όλων αυτών των χρόνων σχετικά με τα Εκπαιδευτικά. 😢

Είναι και ανάγκη μου, γιατί από πολλά χρόνια λέω για την επίδραση κινητών, μέσων δικτύωσης, κλπ, στις εγκεφαλικές λειτουργίες και συναντούσα συχνά μια... επιφύλαξη; αντίσταση; 

Θα παραθέσω συνοπτικά μερικά κείμενα που είχαν γραφτεί εδώ στο μπλογκ, ή στο φμπκ. Με σειρά από νεότερα προς παλιότερα...

Επίσης, στο ΤΕΛΟΣ, μια έρευνα, του 2023, σχετικά με το ρόλο των κινητών κ.ά., που μακάρι να πείσει και τους τελευταίους δύσπιστους! Γιατί έχω μπαφιάσει!!!

Ξεκινάμε από τα πιο πρόσφατα χρόνια , που είχα κρατήσει σημειώσεις για  κάποια πραγματάκια που είχα εντοπίσει στα μαθητούδια μου (Παρατηρήσεις για επικοινωνία, συγκέντρωση, γραπτό λόγο κ.ά.):

·       Κάθε χρόνο χειροτέρευση, με κάποιες εξαιρέσεις σε τμήματα ή άτομα. Πχ: το 2013, τα θέματα, η ύλη, οι ασκήσεις που έβαζα, ήταν πολύ πιο απαιτητικά. Κάναμε ενδιαφέρουσες συζητήσεις, λέγαμε ανέκδοτα στα αγγλικά, κ.ά.

·      Τα τελευταία χρόνια, πολύ λιγότεροι έπιαναν τα αστεία… (!!!) 😵 

Έκαναν ερωτήσεις άσχετες, εκεί που εξηγείς κάτι σημαντικό για το μάθημα, π.χ. «Κυρία, τι ομάδα είστε;» "Είστε παντρεμένη;". (Εξαιρούμε τα κλασικά, «να πάω τουαλέτα / για νερό / να φυσήξω τη μύτη μου» κ.ά.). (Μην πούμε και για την περίοδο… Κόβιντ!)

Λεπτομέρειες; Ναι, αλλά ενδεικτικές. Λίγες ακόμα:

·       Επισημαίνεις κάτι πολλές φορές, δεν το ακούν, 👂πχ. «Προσέξτε εκείνο το σημείο».  Ή, «τα τεστάκια τα κρατάτε, βοηθάνε και για επανάληψη». Το επαναλαμβάνεις κάθε φορά, σε κάθε τεστ.😬 Η πλειοψηφία το ξαναρωτάει. 

·       Παρ’ ότι έχεις βάλει ίδια θέματα στο διαγώνισμα σε όλα τα τμήματα της Α π.χ., δεν έχουν σκεφτεί να ρωτήσουν τους άλλους τι μπήκε!!!!!!!!

·       Νομίζουν ότι ξέρουν αγγλικά. Πάνε φροντιστήριο στην Ε τάξη π.χ. Διαπιστώνεις ότι ούτε μία πρόταση δεν μπορούν να γράψουν. (Στα φροντιστήρια λοιπόν περνάνε όλοι ;;; )

·       Δίνεις συμβουλές πώς να μαθαίνουν λεξιλόγιο. Να υπογραμμίζουν τις λέξεις και μέσα στο κείμενο, να διαβάζουν το ίδιο το κείμενο ξανά για να τις μαθαίνουν, όχι να διαβάζουν λίστες λεξιλογίου απ’ το τετράδιο. Ούτε την υπογράμμιση δεν κάνουν…

Ως προς την απουσία λογικού ειρμού στο γραπτό λόγο; 

Μην το πιάσουμε αυτό...  Και σε ιδιαίτερα μαθήματα, παρόμοιες παρατηρήσεις, και σε 20χρονους, 30χρονους κλπ. Επίσης, παραλείπουν το τελευταίο γράμμα σε πολλές λέξεις, π.χ. ‘the’ αντί για ‘they’, ‘childre’αντί για ‘children’.

  Το 2022 επίσης, είχα γράψει το εξής σχόλιο, σε ανάρτηση κάποιας συναδέλφου στο facebook:

Έτσι είναι. Παρακολουθώ και γράφω για το φαινόμενο περίπου 12 χρόνια τώρα. Ναι, η θεωρία πια είναι γνωστή, αλλά όχι στον πολύ κόσμο. Πριν βγουν και επιστήμονες να τη διατυπώσουν με το κύρος τους, κάποιοι -ελάχιστοι- είχαν αρχίσει να επισημαίνουν τις αλλαγές.

Προσωπικά θυμάμαι κάπου στο 2009 να ρωτάω συναδέλφους αν βλέπουν τα παιδιά να δυσκολεύονται στην απλή ανάγνωση, στην κατανόηση κειμένων, κλπ.
Βγήκε (κάπου τότε;) μια έκθεση που το ανέφερε. (PISA; Δεν έχω κρατήσει και τα πάντα, θα μουρλαινόμουν κι άλλο!) (Από τότε έχουν βγει κι άλλες εκθέσεις, κανείς δεν τις αξιοποίησε για να παρθούν "κάποια" μέτρα)
Κάποιοι απαντούσαν με το κλασικό "κάθε χρόνο και χειρότερα" ή "φταίνε οι οικογένειες που δε διαβάζουν βιβλία", κ.ά. Υπήρχαν κι αυτοί που έλεγαν ότι έχουν αυξηθεί οι περιπτώσεις διάσπασης προσοχής, οι μαθησιακές δυσκολίες κλπ., αλλά είναι επειδή τώρα υπάρχουν οι διαγνώσεις. 

Κανείς δεν είχε σκεφτεί για πιθανή σχέση με το ίντερνετ. Το instant gratification…. (άμεση ευχαρίστηση, ικανοποίηση). Άλλη ιστορία κι αυτό. Με προεκτάσεις στα πάντα.

Έχω αρχεία για όλα αυτά, κάποια έχω αξιοποιήσει σε κάτι που ετοιμάζω. (άγνωστο πού θα οδηγήσει και αν...). Μερικά αποσπάσματα εδώ:

Κείμενα από το Βιβλιόσπι(ρ)το: 

Δευτέρα 6 Απριλίου 2015

Βιβλία Αγγλικών Γυμνασίου. Fexe mou kai glystrisa.

https://kafrin-lib.blogspot.com/2015/04/fexe-mou-kai-glystrisa.html

ΠΑΡΑΙΤΟΥΜΑΙ. 

Να σημειωθεί στα πρακτικά. Συντάσσω επίσης τη διαθήκη μου. Θα κληροδοτήσω στους συναδέλφους τα σχέδια μαθημάτων που εκπόνησα αυτά τα χρόνια για να βγω απ' το λαβύρινθο των απερίγραπατα-πατα-πατα απαράδεκτων βιβλίων αγγλικών του γυμνασίου που να πέσει κεραυνός και να κάψει αυτούς που τα ...σχεδίασαν, αυτούς που τους πλήρωσαν γι αυτό, αυτούς που τα ενέκριναν, αυτούς που δεν τα κατήγγειλαν κ.ο.κ. 

Αυτές οι παραπάνω γραμμές ξεκίνησαν σαν Πρωταπριλιάτικο αστείο στο φάτσαμπουκ. 

Ήταν έκφραση αγανάκτησης για το διδακτικό υλικό που καλούμαστε να χρησιμοποιήσουμε στην τάξη. (αντί για την τουαλέτα όπου και θα ταίριαζε περισσότερο, παρ' όλες τις φιλοδοξίες των δημιουργών του που ίσως το αντιλαμβάνονταν ως αποτέλεσμα μεγάλης έμπνευσης, μια πρωτοποριακή σύλληψη...) 

(Αντισύλληψη μάλλον, δηλαδή αδυναμία σύλληψης από τους μαθητές απλών εννοιών αγγλικού συντακτικού και γραμματικής. 

Δηλαδή, για πιο λιανά: Εμποδίζει τους μαθητές να συλλάβουν πραγματάκια που χρόνια τώρα, τόσα άλλα βιβλία που κυκλοφορούν στο εμπόριο, καταφέρνουν να τα παρουσιάσουν  με πετυχημένη δομή.).

Αλλά η ομάδα που εκπόνησε -και μας πόνεσε- τα διδακτικά βιβλία των αγγλικών του ελληνικού γυμνασίου, θεώρησε φαίνεται ότι η εμπειρία από τόσους ελληνικούς και ξένους εκδοτικούς οίκους δεν προσφέρει τίποτα και αντί γι' αυτό χάραξε μια δική της -εντελώς τεθλασμένη πορεία- εκμάθησης της γλώσσας. 

Μετά από συγκεκριμένες οδηγίες ανωτέρων; Μετά από λήψη ουσιών ίσως, που δημιουργούν δαιδαλώδεις συνειρμούς; Ποιός ξέρει.. Η επιστήμη σηκώνει ψηλά τα χέρια. (Κυριολεκτικά. Η γλωσσολογική επιστήμη).

Σάββατο 27 Οκτωβρίου 2012

"Όχι. Δεν ήταν έκπληξη"

https://kafrin-lib.blogspot.com/2012/10/blog-post_27.html

 Το παλιό "δε βαριέσαι" που ήταν ο στόχος των μη-βολεψάκηδων μιας άλλης εποχής, έχει αντικατασταθεί από πολύ πιο βαριά "σιγά μωρέ τώρα", ο εκφασισμός του μυαλού έχει πάρει διαστάσεις επιδημίας, η σύγχυση των εννοιών αφόρητη πια... 

 Ελάτε στις σχολικές αίθουσες να δείτε τη σύγχυση...

Ελάτε να δείτε τη "Λογική" του Αριστοτέλη να εξευτελίζεται σε δυο τρεις στερεότυπες απαντήσεις. 

Από το απόλυτα σύνηθες πια, "μα όχι, εγώ δε μιλούσα, γιατί δεν κάνετε παρατήρηση στον τάδε ή στον δείνα;" μέχρι και το "αυτό είναι φασιστικό", (ας πούμε το να ζητάς τα αυτονόητα σε ώρα μαθήματος... ή να απαιτείς να έχουν μαζί τους π.χ. ένα στυλό...)

Ελάτε να δείτε όλο και περισσότερα παιδιά να δυσκολεύονται να κατανοήσουν απλές έννοιες, να δυσκολεύονται να διαβάσουν και να γράψουν σωστά ή στρωτά, να δυσκολεύονται να κάνουν διαλόγους της προκοπής.
Όχι, δε λέω ότι γίνονται κάθε μέρα αυτά, ότι γίνονται παντού, λέω ότι όποιος δε βλέπει έγκαιρα τα σημάδια ή εθελοτυφλεί ή είναι ανησυχητικά αργός στη σκέψη. 

Κι ότι έχει ξεκινήσει καιρό τώρα αυτός ο ξεπεσμός.

 Ότι η λεγόμενη "σιωπηρή πλειοψηφία" δεν είναι πλέον μόνο σιωπηρή, είναι και ακρωτηριασμένη πνευματικά. 

Ότι οι κραυγάζοντες βγαίνουν νικητές και οι τσιρίζοντες βγαίνουν από πάνω. 

Ότι βγαίνω συχνά απ' τα ρούχα μου κι άντε να ξαναμπώ μετά, αφού τόχω ρίξει στο μασούλημα, ως συναισθηματικό υποκατάστατο...

 Ότι πρέπει να βγούμε να το καβούκι μας και να τα πιάσουμε όλα απ' την αρχή, απ' το βου-και-α-βα.

  Κυριακή 26 Φεβρουαρίου 2012

Προς γνώσιν........

Προς γνώσιν. (Και συμμόρφωσιν...)

 Μη ντρέπεστε. Διαβάστε. 

Κι αν σας πάρει ο ύπνος στη μέση του αναγνώσματος, δείτε το θετικά. 

Τα βιβλία προσφέρονται για πολλές χρήσεις.

 Κι αν η στάση είναι άβολη, κατεβείτε στην επόμενη.

 

Απολογισμός Έτους 2012. (Προσωπικός, με ολίγη από γενικότερα.. )

 https://kafrin-lib.blogspot.com/2013/01/2012.html

Απόσπασμα:

Επίσης υπάρχουν ανά τα σχολεία της χώρας και κάποιοι "μαθηταί' που όχι σε ομάδα δεν μπορούν να δουλέψουν, αλλά ούτε διάλογο με τον εαυτό τους να κάνουν. Θα διαμαρτυρηθεί ο εαυτός και θα πει "παιδί μου, πας καλά;;"

Γενικώς λοιπόν, διοικήσεις και καθηγητές και πολίτες και μαθητές, "δεν παν καλά"... Θα ήταν εξόχως χρήσιμο να μπορούσαμε με την εξωλεκτική επικοινωνία να καταφέρναμε να μαγνητίσουμε ορισμένους...

Αν βρείτε τρόπο, παρακαλώ να ειδοποιηθώ πάραυτα. 

Τέλος πάντων; Ποιών πάντων;

Του κόσμου όλου όπως τον ξέραμε; Των ωραίων και των μοιραίων; Ε, πού πήγαν τέλος πάντων οι προφητείες; Πού πήγαν οι υποσχέσεις ότι θα δούμε θέαμα και θα αποδημήσουμε εις Κύριον ως χολυγουντιανή υπερπαραγωγή;

Τζίφος.
Στην επόμενη ανάρτηση λοιπόν θα διαβάσετε το παράπονο της Νέας Χρονιάς που ήρθε.

Πέμπτη 3 Μαρτίου 2011 

Φίλοι βιβλιοθηκών, φιλίες διαδικτυακές, άλλα... πλούτη, άλλα μήκη και πλάτη...

https://kafrin-lib.blogspot.com/2011/03/blog-post.html

Απόσπασμα:

Αυξάνεσθε και,.. κατακυριεύσατε, φίλοι των βιβλιοθηκών, διότι αυξάνονται άλλοι που αν κατακυριεύσουν, χαθήκαμε.

 (οι "άλλοι" είναι πολλών κατηγοριών. Π.χ. ανεγκέφαλοι, ανίκανοι, ανάξιοι, άνοες, ανοϊκοί, αναξιόπιστοι, ανόητοι, άνανδροι, άνευροι, αναίσθητοι,  τέλος πάντων πολλοί ΑΝ-.. , στερημένοι δηλαδή. Από διαφόρων ειδών θετικές ιδιότητες, θετικές προθέσεις, κλπ κλπ..

 (Μιλάω κυρίως για τους "έχοντες". Εξουσία, θέσεις, μέσα κ.ά. Αλλά όχι μόνον). (Π)σόρυ για τον μακροσκελή σχολιασμό και τα πολλά επίθετα, ευκαιρία για ξέσπασμα ήταν.. 

Έχουν σχέση όλα αυτά με τα βιβλία; 

Είναι κάποια βοήθεια τα βιβλία όταν ψάχνεις μια διέξοδο; Θάλεγα ότι συνήθως ναι. Όχι πάντα. Εξαρτάται και απο τον αναγνώστη. Από πολλά... Θέλει να βρεις τα κατάλληλα. Να βρεις τους συγγραφείς που θα σου μιλήσουν έντιμα, με ψυχή, με γνώσεις βαθιές, όχι του ποδαριού.

Για να διαλέξεις π.χ.  ένα Βιβλίο Ιστορίας ανάμεσα στα τόσα, δεν είναι εύκολο. Και μάλιστα τώρα που υπάρχει πόλωση ανάμεσα στους ιστορικούς, -και όχι μόνο-  ως προς το πώς πρέπει να καταγράφεται και να διδάσκεται η ιστορία... Τι 'χες Γιάννη Τι' χα πάντα...

(Ελλάδα η χώρα της Αιώνιας Διχόνοιας;; )

Έπειτα, για να διαλέξεις ένα Λογοτεχνικό Βιβλίο, να βυθιστείς στις σελίδες του ξεχνώντας τα γύρω και να βγείς στο τέλος στην επιφάνεια έχοντας ψαρέψει Θησαυρούς απ' το βυθό, πάλι δεν είναι εύκολη υπόθεση.

Μπορεί να το τελειώσεις γιατί σου κέντρισε την περιέργεια, αλλά να μην σου αφήσει κάποια γεύση ξεχωριστή, σαν ένα πρόχειρο φαγητό από το κυλικείο, που κόβει απλώς την πείνα. 

Μπορεί όμως και να πέσεις σε κοραλλιογενή εδάφη, γεμάτα χρώματα. Τότε νοιώθεις χορτασμένος, πλήρης. Θέλεις κι άλλο αργότερα. Θέλεις κι άλλα τέτοια ερεθίσματα, να ψαχουλέψεις με λαχτάρα και να αναδυθείς μεταμορφωμένος. Αν δεν μεταμορφωνόμαστε, αν δεν εξελισσόμαστε -ως εγκέφαλοι- πώς να περιμένουμε να μεταμορφωθούμε; Και σα λαός επίσης.  

 

Παρασκευή 9 Ιουλίου 2010

Τέλος σχολικής χρονιάς και απολογισμός Βιβλιόσπι(ρ)του

https://kafrin-lib.blogspot.com/2010/07/blog-post_08.html

Απόσπασμα:

Ένα πρόγραμμα που είχα από παλιά κατά νου άρχισε να υλοποιείται φέτος σε πειραματική μορφή. Πρόκειται για το «Διαβάζοντας πιο.. άνετα».

 Μετά από προσωπικές παρατηρήσεις αλλά και ανάγνωση διαφόρων ερευνητικών αποτελεσμάτων που αναφέρουν ξεκάθαρα πτώση στην ικανότητα κατανόησης και γραφής συνεκτικών κειμένων, κατέληξα στο συμπέρασμα ότι εφ’ όσον τα παιδιά συναντούν δυσκολίες ακόμα και στην απλή ανάγνωση μικρών κειμένων, πόσο μάλλον όταν πρόκειται π.χ. για ολόκληρο λογοτεχνικό έργο. 

Και πώς να σε θέλξει μια γραπτή ιστορία αν σκοντάφτεις από τις πρώτες λέξεις… 

Επειδή πρόκειται για σοβαρό, τεράστιο θέμα, σκέφτηκα ότι ανάμεσα στα άλλα χρειαζόμαστε ενίσχυση της αναγνωστικής ικανότητας. Και τρόποι υπάρχουν. 

Το πρότεινα λοιπόν σε φιλολόγους ιδιαίτερα και αρχίσαμε κάποια ραντεβού με τμήματα. Σε όλες τις περιπτώσεις –ακόμα και με τμήμα της Α΄ λυκείου- υπήρξε ικανοποίηση από πλευράς μαθητών, πέρασαν όμορφα, ένιωσαν ότι όντως βοηθήθηκαν σε κάτι. 

Η διαδικασία δεν ήταν πάντα η ίδια, υπήρχε ευελιξία ανάλογα με τη σύνθεση των μαθητών, με τις ανάγκες τους, ακόμα και με τις εμπνεύσεις της στιγμής. 

Τονίστηκε βέβαια ότι για να παρατηρηθούν αλλαγές ουσιαστικές θα έπρεπε να υπάρχει συνέχεια, ότι επρόκειτο για μια διαδικασία κατ’ αρχήν συνειδητοποίησης κάποιων πραγμάτων. (Μακάρι η πολιτεία και οι αρμόδιοι να έκαναν αυτή τη δουλειά.. Αλλά ασχολούνται με τη Δια Βίου Αμάθεια και την Υψηλή Τεχνολογία, δεν έχουν χρόνο..).

 Με λίγα λόγια, οι πρώτες εμπειρίες ήταν ενθαρρυντικές και ευελπιστούμε για του χρόνου, (ο Θεός, οι συνάδελφοι και οι αρμόδιοι αν βάλουν το χέρι τους…). Δεν έχουμε άλλο χώρο εδώ για λεπτομέρειες, ήδη το παρατραβήξαμε. Η συνέχεια σε άλλο επεισόδιο, -όχι, σε άλλη ανάρτηση μάλλον.

(Οι αρμόδιοι ειδικά, δεν το έβαλαν το χέρι τους, οι βιβλιοθήκες αυτές "σίγησαν" το 2011...)

Και ιδού η πρόσφατη έρευνα, του 2023

(αυτή βρήκα με ένα πρώτο ψάξιμο, σε ελληνικά) 

https://www.kathimerini.gr/investigations/562228318/pos-o-ethismos-stin-othoni-alloionei-ti-skepsi-ton-paidion/

Η ψηφιακή «διάπλαση» των παιδιών

Πώς ο εθισμός στην οθόνη αλλοιώνει τη σκέψη των παιδιών

Η σχέση με το κινητό και το τάμπλετ ξεκινάει πριν από το σχολείο. Οι ειδικοί της εκπαίδευσης και της παιδικής υγείας βλέπουν ήδη τις επιπτώσεις της ψηφιακής ζωής στην πρόσληψη της γνώσης και τη συγκέντρωση

Διαστάσεις πανδηµίας λαμβάνει η έκθεση των παιδιών στις οθόνες των κινητών και των τάμπλετ από πολύ μικρή, ακόμη και τη βρεφική ηλικία. Παιδαγωγοί, εκπαιδευτικοί και ψυχολόγοι αρχίζουν ήδη να διαπιστώνουν τις μαθησιακές δυσκολίες που προκαλεί η ψηφιακή ζωή των παιδιών: Εχουν εθιστεί στο διαρκές και έντονο ερέθισμα που δίνουν οι συσκευές, είναι πια πολύ πιο δύσκολο να συγκεντρωθούν σε κάτι άλλο. Ο τρόπος με τον οποίο μαθαίνουν έχει αλλάξει, χάνουν το ενδιαφέρον τους για τα βιβλία, και όταν δεν είναι «συνδεδεμένοι» παραπονιούνται πως βαριούνται.

Οι ειδικοί κάνουν λόγο στην «Κ» για απώλεια ελέγχου και εφιστούν την προσοχή όλων, και κυρίως των γονιών, για την αρνητική επίδραση των τάμπλετ και των κινητών τηλεφώνων στην ανάπτυξη των παιδιών. Οι πρώτες επιπτώσεις φαίνονται στο δημοτικό σχολείο, ωστόσο στο γυμνάσιο τα προβλήματα εντείνονται.

«Είναι το μόνιμο παράπονο των γονιών. Τα παιδιά δεν διαβάζουν στο σπίτι βιβλία, γιατί είναι συνεχώς μπροστά σε ένα τάμπλετ. Αυτό τα κουράζει, τους αποσπά την προσοχή και δεν εξασκούνται –δεν τους γίνεται συνήθεια– να δίνουν χρόνο σε ένα βιβλίο, που θέλει εστίαση. Στην τάξη είναι νευρικά. Να σας πω πως όταν στις εκθέσεις γράφουν για τη σχέση με τους φίλους τους, μιλούν για τις συνομιλίες τους μέσα από ψηφιακά δίκτυα και πλατφόρμες και όχι π.χ. στο πάρκο ή σε μια βόλτα», παρατηρεί στην «Κ» ο Λάμπρος Γιαννούχος, δάσκαλος σε σχολείο της Χαλκίδας. Αυτή η κατάσταση δυσκολεύει και τη διδασκαλία στην τάξη ενώ οδηγεί και σε αναγκαία αλλαγή των διδακτικών μεθόδων. «Εχω δει η οθόνη να κουράζει ιδιαίτερα τους μαθητές, και να τους δυσκολεύει στο διάβασμα. Αυτό επηρεάζει και τον τρόπο που μελετούν τα μαθήματα», τονίζει.

Ηδη από δύο (!) χρόνων πολλά παιδιά «παίζουν» με το τάμπλετ των γονιών τους ή διαθέτουν τα ίδια τάμπλετ ή κινητό τηλέφωνο. Ωστόσο, η χρήση των συσκευών αυτών «μονιμοποιείται» από το δημοτικό σχολείο. Έρευνα από την αρμόδια Μονάδα του Νοσοκομείου Παίδων Αγία Σοφία – Αγλαΐα Κυριακού έχει δείξει ότι το 78% των παιδιών ηλικίας 5 έως 12 ετών χρησιμοποιεί το Ιντερνετ, ενώ το ποσοστό ανεβαίνει στο 90% στην ηλικιακή ομάδα 10-12 ετών.

Το… ψαλίδι

«Οι γονείς παραπονιούνται ότι τα παιδιά περνούν πολλές ώρες το απόγευμα μπροστά σε μία οθόνη ή και ότι αρχίζουν να παίζουν παιχνίδια νωρίς το πρωί πριν έλθουν στο σχολείο. Αυτό επηρεάζει την αντίληψή τους, τον τρόπο που λειτουργούν, που μεγαλώνουν. Για παράδειγμα, έχω διαπιστώσει πως τα παιδιά τα τελευταία χρόνια διαθέτουν λιγότερες απτικές ικανότητες, δηλαδή δεν μπορούν να κάνουν χρήση εργαλείων όπως π.χ. ένα ψαλίδι στα εικαστικά, να κάνουν λεπτές κινήσεις. Επίσης, την τελευταία δεκαετία έχει παρατηρηθεί ότι η απόδοση των μαθητών μειώνεται σταθερά. Και αυτό εντοπίζεται στη μαθηματικολογική σκέψη, στην κατανόηση κειμένων και στο διάβασμα», προσθέτει ο Αλέξανδρος Κουπατσιάρης, δάσκαλος στη Σητεία και γονιός ενός τετράχρονου αγοριού.

«Τα παιχνίδια στους υπολογιστές είναι φτιαγμένα έτσι ώστε να δημιουργούν εξάρτηση στον χρήστη τους. Το κύριο χαρακτηριστικό τους είναι πως παρέχουν άμεση ανταμοιβή, όπως π.χ. η ντοπαμίνη, και επηρεάζουν τα κέντρα του εγκεφάλου».

«Τα παιδιά σπαταλούν τον χρόνο στο τάμπλετ, χάνουν το ενδιαφέρον τους για τα βιβλία, αποσπώνται συχνά από αυτό που κάνουν, αποξενώνονται, δεν παίζουν πια έξω από το σπίτι, δεν κινούνται, δεν κάνουν βόλτες. Είναι συνεχώς μπροστά σε μια οθόνη, δημιουργούν μία πλαστή πραγματικότητα και μέσω αυτής ερμηνεύουν τον κόσμο», προσθέτει ο κ. Κουπατσιάρης.

«Οι άνθρωποι σκέφτονται ότι τα τάμπλετ είναι ηλεκτρονικά παιχνίδια. Αλλά δεν είναι. Κάναμε μία έρευνα για τον χρόνο που ένα βρέφος 18 έως 24 μηνών πρέπει να σπαταλά με τα αγαπημένα του παιχνίδια – ένα βιβλίο, έναν κύβο, ένα αυτοκινητάκι, μία κούκλα. Είναι κατά μέσο όρο 20 λεπτά. Εντούτοις τα παιδιά σπαταλούν στο τάμπλετ πολύ περισσότερο χρόνο. Αυτό μόνο μας λέει ότι πρόκειται για μία θεμελιωδώς διαφορετική εμπειρία. Κατ’ αυτόν τον τρόπο βέβαια, μπορεί η χρήση των συσκευών αυτών να καταλήξει ψυχαναγκαστική, παθολογική και εθιστική. Και ο χρόνος μπροστά στη συσκευή αντικαθιστά άλλες σημαντικές δραστηριότητες για την ανάπτυξη του παιδιού, όπως το διάβασμα, η άσκηση, το παιχνίδι, οι ανθρώπινες συναναστροφές», παρατηρεί, μιλώντας στην «Κ» για το θέμα, ο Δημήτρης Χρηστάκης, καθηγητής Παιδιατρικής στο Πανεπιστήμιο της Ουάσιγκτον και διευθυντής του Κέντρου για την Παιδική Υγεία, Συμπεριφορά και Ανάπτυξη στο νοσοκομείο Παίδων του Σιάτλ. Η συμβουλή του είναι τα παιδιά να μην κάνουν χρήση οθονών πριν να συμπληρώσουν τους 18 μήνες και κατόπιν με την επίβλεψη των γονιών.

Οι χρόνοι χρήσης

«Τα παιχνίδια στους υπολογιστές είναι φτιαγμένα έτσι ώστε να δημιουργούν εξάρτηση στον χρήστη τους. Το κύριο χαρακτηριστικό τους είναι πως παρέχουν άμεση ανταμοιβή, όπως π.χ. η ντοπαμίνη, και επηρεάζουν τα κέντρα του εγκεφάλου», παρατηρεί στην «Κ» η Ιλια Θεοτοκά, κλινική ψυχολόγος και ψυχοθεραπεύτρια στο Αιγινήτειο Νοσοκομείο. Η Αμερικανική Παιδιατρική Εταιρεία έχει ορίσει τους χρόνους χρήσης μιας συσκευής από ένα βρέφος και ένα νήπιο. Τους πρώτους 18 μήνες δεν πρέπει καθόλου να εκτίθεται σε οθόνη (στις οθόνες περιλαμβάνεται, εκτός από υπολογιστή και τηλέφωνο και η τηλεόραση). Κατόπιν, από 18 έως 24 μηνών μπορεί να κάνει χρήση οθόνης το πολύ 30 λεπτά την ημέρα, πάντα με την επιτήρηση του γονιού και παρακολουθώντας συγκεκριμένα προγράμματα. Από τα 2 έως τα 5 του χρόνια, το νήπιο μπορεί να απασχοληθεί σε μία οθόνη έως μία ώρα, και μετά τα 5 έτη ο χρόνος μπροστά σε μία οθόνη αυξάνεται σε μιάμιση ώρα την ημέρα και από δύο ώρες το Σάββατο και την Κυριακή.

Τηρούνται τα όρια από τους γονείς; «Χρησιμοποιούν το τάμπλετ των γονιών τους και δεν είναι εύκολο να τεθούν όρια. Διεθνής μελέτη έχει δείξει ότι το 30% των παιδιών εκτίθεται στην οθόνη πριν από τα δύο τους χρόνια, και το 60% πριν από τα 5 τους χρόνια. Να σημειώσω ότι η τεχνολογία αποτελεί εκπαιδευτικό εργαλείο αλλά δεν έχει θετικά αποτελέσματα πριν από τα 5 χρόνια», λέει η κ. Θεοτοκά, προσθέτοντας πως το τάμπλετ σαφώς επηρεάζει το παιδί, ακόμη κι αν το χρησιμοποιήσει για να διαβάσει ένα κείμενο ή ένα βιβλίο. «Στο τάμπλετ τα μάτια γίνονται πιο ξηρά και ο εγκέφαλος μαθαίνει λιγότερο. Ο οπτικός και ο γνωστικός έλεγχος εξελίσσεται καλύτερα όταν διαβάζουμε ένα βιβλίο στο χέρι παρά στο τάμπλετ».

Η κατάχρηση, φυσικά, έχει αρνητικές επιπτώσεις στις νοητικές λειτουργίες του οργανισμού που είναι η σκέψη, η προσοχή, η ρύθμιση του συναισθήματος, η συγκέντρωση. Μάλιστα, ο κ. Χρηστάκης παρουσιάζει τη διάσταση του θέματος τονίζοντας ότι «με δεδομένο ότι τα τάμπλετ έχουν μπει στη ζωή μας περίπου εδώ και μία δεκαετία, δεν έχουμε καν συνειδητοποιήσει πλήρως τις επιπτώσεις τους».

Οταν το κινητό τηλέφωνο είναι δίπλα στο βιβλίο

Από τα τέλη του Δημοτικού και σίγουρα στο Γυμνάσιο και στο Λύκειο, το κινητό τηλέφωνο αρχίζει να γίνεται βαριά εξάρτηση! Οι καθηγητές του Γυμνασίου παρατηρούν όλο και περισσότερο στους μαθητές διάσπαση της προσοχής, άγχος, υπερκινητικότητα κατά τη διάρκεια του μαθήματος. «Η κατάχρηση της οθόνης τα έχει αποξενώσει λειτουργικά από τη μελέτη ενός τυπωμένου βιβλίου», λέει στην «Κ» καθηγητής σε Γυμνάσιο της Αθήνας. Με δεδομένη τη χρήση από τα παιδιά των συσκευών οθόνης εδώ και μία δεκαετία, είναι πλέον καιρός να μελετηθούν οι επιπτώσεις τους στη μαθησιακή λειτουργία. Ηδη ο ΟΟΣΑ στον επόμενο διαγωνισμό PISA το 2025, εκτός από τις δεξιότητες των 15χρονων στην κατανόηση κειμένου, τις φυσικές επιστήμες και τα μαθηματικά, θα αξιολογήσει και την ικανότητα των εφήβων να μαθαίνουν σε έναν ψηφιακό κόσμο. Μάλιστα, ο ΟΟΣΑ ρωτά εάν η αύξηση της χρήσης των ψηφιακών μέσων απομακρύνει τους μαθητές από τα τυπωμένα βιβλία. «Σαφώς η χρήση ψηφιακών μέσων έχει επηρεάσει τον τρόπο ανάγνωσης βιβλίων, τόσο σχολικών όσο και λογοτεχνικών», παρατηρεί στην «Κ» η Μαρία Τσολιά, καθηγήτρια της Ιατρικής Σχολής Αθηνών και διευθύντρια Παιδιατρικής Κλινικής στο Παίδων Αγλαΐα Κυριακού. «Είναι μονόδρομος η χρήση των οθονών. Αλλά ο κίνδυνος στην εφηβική ηλικία μεγαλώνει, διότι εκτός από τις επιπτώσεις στη σωματική και ψυχική υγεία του παιδιού, πρέπει να υπάρχει έλεγχος σε τι είδους υλικό εκτίθενται στο Διαδίκτυο. Εχουμε σε αυξανόμενη συχνότητα περιστατικά παιδιών που ξενυχτούν, που πέφτει η απόδοσή τους στο σχολείο και επιβραδύνεται η ανάπτυξή τους, που αντιμετωπίζουν προβλήματα στην ανάπτυξη της γλώσσας, της γνωσιακής λειτουργίας και έλλειμμα στη συναισθηματική τους ωρίμανση», παρατηρεί, προσθέτοντας τους κινδύνους για παχυσαρκία και μυοσκελετικά προβλήματα.

«Διαβάζοντας ένας έφηβος έχοντας στο πλάι του το κινητό, κουράζεται πάρα πολύ. Ο εγκέφαλός μας δεν είναι φτιαγμένος για έντονες παράλληλες εργασίες. Τις διεκπεραιώνει με μεγάλο κόστος».

Στρεσογόνο δίπολο:  «Όταν ο έφηβος διαβάζει και έχει δίπλα του ένα κινητό τηλέφωνο κουράζεται πάρα πολύ. Είναι στην ηλικία που οι νοητικές του λειτουργίες είναι πολύ ισχυρές και αυτό το δίπολο τον στρεσάρει. Ο εγκέφαλός μας δεν είναι φτιαγμένος για έντονες παράλληλες εργασίες. Τις διεκπεραιώνει αλλά αυτό έχει ένα κόστος. Σε μελέτες έχει βρεθεί ότι μια πνευματική εργασία μπορεί να καθυστερήσει έως και 400% όταν διακόπτεται από δραστηριότητα κάποιας οθόνης που βρίσκεται δίπλα. Μάλιστα επηρεάζεται ακόμη και όταν ο έφηβος αποφασίσει να αγνοήσει το κινητό του τηλέφωνο. Και αυτό γιατί το έχει στο μυαλό του και αυτό επηρεάζει την εστιασμένη προσοχή του», παρατηρεί στην «Κ» η Ιλια Θεοτοκά, κλινική ψυχολόγος και ψυχοθεραπεύτρια στο Αιγινήτειο Νοσοκομείο. Στην ηλικία των 15 ίσως πια είναι αργά για να βάλουν οι γονείς τα όρια.

«Μπορεί και πάνω από πέντε ώρες την ημέρα…»

Oσο κι αν γίνεται προσπάθεια για μέτρο στη χρήση τάμπλετ ή κινητού τηλεφώνου, η πειθαρχία δεν είναι εύκολη. Ακόμη κι αν οι γονείς θέλουν να την επιβάλλουν, τα παιδιά παρασύρονται από τους φίλους τους. «Στις διακοπές μπορεί να ξεπεράσω τις πέντε ώρες την ημέρα στο κινητό τηλέφωνο. Οταν έχω σχολείο, υπολογίζω ότι ασχολούμαι γύρω στις 4 με 5 ώρες», παραδέχεται στην «Κ» ο 14χρονος Βασίλης, μαθητής στην Γ΄ Γυμνασίου. Πρώτη φορά απέκτησε τάμπλετ στα πρώτα χρόνια του δημοτικού σχολείου, το οποίο άλλαξε μία φορά. Στην ΣΤ΄ Δημοτικού πήρε το smart του. «Νιώθω κουρασμένος αρκετές φορές όταν χρησιμοποιώ το κινητό τηλέφωνο. Αλλά οι φίλοι έχουν τηλέφωνο και επικοινωνούμε, οπότε είναι δύσκολο να το αφήνω», παρατηρεί.

Οπως αναφέρουν οι γιατροί, ακόμη κι αν μειωθούν οι ώρες χρήσης μιας συσκευής οθόνης, το παιδί έχει μάθει να κάνει πολλές λειτουργίες μέσα από την οθόνη, όπως ας πούμε να μελετά και να διασκεδάζει. Δεν του είναι οικείοι, έχουν «εξασθενήσει» οι άλλοι τρόποι χαλάρωσης. Για να συμβεί αυτό μετράει η ηλικία του παιδιού όταν απέκτησε την πρώτη του συσκευή και η χρήση που έκανε.   ////////////////////////////////////

Οι αριθμοί

Εως και 400% μπορεί να καθυστερήσει μια πνευματική εργασία όταν κάποια οθόνη βρίσκεται δίπλα
78% των παιδιών ηλικίας 5 έως 12 ετών χρησιμοποιούν το Ίντερνετ
30% των παιδιών εκτίθενται στην οθόνη πριν από τα δύο τους χρόνια και το 60% πριν από τα 5
Πριν από τους 18 μήνες, δεν πρέπει τα βρέφη να εκτίθενται σε οθόνη σύμφωνα με την Αμερικανική Παιδιατρική Εταιρεία
70% των Ελλήνων 15χρονων δηλώνουν ότι το διάβασμα δεν συγκαταλέγεται στις αγαπημένες τους συνήθειες, σύμφωνα με έρευνα του ΟΟΣΑ

Αυτά για την ώρα, έχουμε μέλλον...

Άλλοτε (χ2)

Πειραματισμός μελοποίησης στίχων σε δύο φάσεις, με μεγάλη χρονική απόσταση (Λεπτομέρειες στο βίντεο)

Terry Pratchett: Shaking Hands With Death

Terry Pratchett:

Shaking Hands With Death. (Βίντεο). 

Μια καταπληκτική ομιλία, για ένα τόσο δύσκολο θέμα, που όμως σε συγκινεί αφάνταστα ενώ παράλληλα καταφέρνει να σε θερμάνει και να σε κάνει να γελάσεις. Αυτό θα πει Pratchett, αυτό θα πει -για μένα- "εξαίρετο χαρακτηριστικό Άγγλων δημιουργών". 

Έχει και αγγλικούς υπότιτλους, αλλά ακόμα και αν δε φτάνουν τα αγγλικά κάποιου για να το παρακολουθήσει ικανοποιητικά, και μόνο ο τονισμός της φωνής και η γλύκα του Ρόμπινσον μπορούν να σε κάνουν να το δεις όλο...

Το κείμενο του Terry Pratchett το ακούμε από τον Τόνι Ρόμπινσον. (Τον αγαπημένο "Μπόλντρικ", για όσους ξέρουν τη σειρά 'Μαύρη Οχιά'). Το κάνει υπέροχα.
Ο λόγος που δεν το ακούμε από τον ίδιο το συγγραφέα είναι πως η ασθένειά του δεν του επέτρεπε να διαβάζει για πολλή ώρα. 

https://www.youtube.com/watch?v=90b1MBwnEHM&pp=ygUoc2hha2luZyBoYW5kcyB3aXRoIGRlYXRoIHRlcnJ5IHByYXRjaGV0dA%3D%3D

Ο Τέρι Πράτσετ γεννήθηκε το 1948 στο Μπάκινχαμσαιρ. Έγραψε πάνω από 70 βιβλία, 40 από τα οποία μυθιστορήματα του "Κύκλου του Δισκόκοσμου" ("Discworld"), ενώ ο ίδιος θεωρείται ιδιοφυΐα της χιουμοριστικής φανταστικής λογοτεχνίας. Τα βιβλία του έχουν μεταφραστεί σε δεκάδες γλώσσες και έχουν πουλήσει περισσότερα από 70 εκατομμύρια αντίτυπα σε όλο τον κόσμο.

Το 2009 έλαβε τον τίτλο του ιππότη (Sir), για τις υπηρεσίες του στη λογοτεχνία.
Δύο χρόνια νωρίτερα, είχε ανακοινώσει ότι έπασχε από τη νόσο του Αλτσχάιμερ.
Πέθανε στο σπίτι του, στις 12 Μαρτίου 2015, σε ηλικία 66 ετών.

Terry Pratchett

Tony Robinson

Ready for a laugh?

Ready for a laugh

I have waited long enough

now I’m ready for a laugh

Can you help me have some fun?

can you make a joke, a pun?

I am not your other half

you forgot how to laugh

 

Can I make you laugh at all?

shall I lose my step and fall

as I walk along the hall?

Would you rather see me cry? 

you have changed, don’t know why

so perhaps that’s a goodbye

I will spread my wings and fly

 

I have waited long enough

now I’m ready for a laugh

©ΤΖΑΜκαιΚΑΤ/ω

Βία ανηλίκων και σιγή ενηλίκων

Τι; Να εκπλαγώ; Να σοκαριστώ; Δεν μπορώ πια. Ό,τι σπέρνουμε θερίζουμε.

«…την ώρα του διαλείμματος οι έξι 15χρονοι, πέντε αγόρια και ένα κορίτσι, ακινητοποίησαν τον συμμαθητή τους, τον έδεσαν με πετονιά και άρχισαν να τον βρίζουν και να τον κοροϊδεύουν».

Παρατηρώ και γράφω για τέτοια πράγματα από το 2007 περίπου. Πέρσι σε συνάντηση καθηγητών-γονέων για ειδικό πρόβλημα με κάποιο τμήμα, εξέφρασα την άποψη, «Το πρόβλημα ξεπερνάει κι εμάς κι εσάς» και στη συνέχεια ξεστόμισα (επίτηδες) το εξής απαράδεκτον: «Δε θα ήμουν αντίθετη στη χρήση κινητού από τα 16 και μετά». Δε σχολίασε κανείς, ούτε ξέρω πώς θα μπορούσα να το εκλάβω. Μπορεί να το θεώρησαν… εκκεντρικότητα.
Δε μ’ ενδιαφέρει πλέον. Τέλειωσα με την εκπαίδευση, αλλά όχι με την ανησυχία.
Κάποτε ήταν η βία στην τηλεόραση, στα βιντεοπαιχνίδια.

Τώρα αφήσατε στα χέρια των παιδιών τα ποθητά τους κινητά, απ’ την ηλικία των 8 χρονών κιόλας.
Μαγνητίζονται με φρικιαστικές εικόνες και απανωτά πανηλίθια βίντεο του ενός λεπτού.
Κρατήστε τώρα ενός λεπτού σιγή εις μνήμην της εγκεφαλικής-ψυχικής υγείας.


Πάμε λίιιγο πίσω;
Η πρώτη μελέτη που διεξήγαγαν οι Ερον και Χιούζμαν, το 1960 κιόλας, σε παιδιά που μεγάλωναν στη Νέα Υόρκη έδειξε ότι η ποσότητα βίας που παρακολουθούν παιδιά στην τηλεόραση στα 8 τους χρόνια σχετίζεται με την επιθετικότητα που εκφράζουν μία δεκαετία αργότερα και με τη σοβαρότητα των εγκληματικών πράξεων που διαπράττουν 22 χρόνια αργότερα, στα 30 τους.

Μελέτησαν περισσότερο από κάθε άλλο στην παγκόσμια βιβλιογραφία τις συνέπειες της τηλεοπτικής βίας στα παιδιά. Εμπνεύστηκαν το v-chip, που θα έδινε τη δυνατότητα στους ενήλικες να φράζουν τα βίαια τηλεοπτικά προγράμματα από τις οθόνες τους καθώς και την ειδική σήμανση για τα τηλεοπτικά προγράμματα. Έφτασαν μέχρι το αμερικανικό Κογκρέσο προκειμένου να τα θεσπίσουν με νόμο. Εγκρίθηκε τελικά από τον Κλίντον το 1999.

Πάμε στο 2007;
Τι έλεγε στην Ελευθεροτυπία ο Χιούζμαν (ερευνητής και ομότιμος καθηγητής Ψυχολογίας και Επικοινωνίας στο Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν); Για τις ευθύνες της βιομηχανίας της τηλεόρασης, των πολιτικών αλλά και των γονιών στην προστασία των παιδιών;
Αυτό: «Μιμήθηκαν τη φρίκη που τους σερβίραμε»
(με αφορμή 7 θανάτους παιδιών τα οποία μιμήθηκαν τον απαγχονισμό του Σαντάμ Χουσεΐν).
«Είτε το βλέπουμε είτε εθελοτυφλούμε, τα media έχουν τεράστια επίδραση στις αξίες, τα πιστεύω και τις συμπεριφορές των παιδιών».
«Η παρατεταμένη έκθεση στην τηλεόραση κατά την παιδική ηλικία προάγει γνώσεις (π.χ. πιστεύω, συμπεριφορές και θέσεις) που υποστηρίζουν τη χρήση της επιθετικότητας και της βίας στην επίλυση των διαπροσωπικών προβλημάτων, στην εκτόνωση του θυμού, στην απόκτηση υλικών αγαθών, καθώς και στην εξουσία και την επιρροή πάνω σε άλλους.

Οι γνώσεις που αποκτούνται στην πρώιμη αυτή φάση της ζωής του ανθρώπου επηρεάζουν τη συμπεριφορά του όχι μόνο άμεσα, αλλά και μακροχρόνια. Η επίδραση αυτή μπορεί να ανιχνευτεί στην επιθετική, αντικοινωνική και εγκληματική συμπεριφορά των νέων ενηλίκων»
«Οι μελέτες που ακολούθησαν τα επόμενα 40 χρόνια επιβεβαίωναν την πρώτη».
«Κανείς και τίποτα έξω από την οικογένεια δεν μπορεί να λύσει το πρόβλημα. Ακόμη και η πιο σκληρή νομοθεσία θα αποδειχτεί άχρηστη αν ο γονιός δεν ενδιαφερθεί».
Επιπλέον, παρά τον υπερβολικό αριθμό στοιχείων, η βιομηχανία της τηλεόρασης «δεν έχει αναλάβει την ευθύνη της για τη ζημιά που προκαλείται από τα βίαια προγράμματά της. Η βία αυξάνεται, αλλά τα τηλεοπτικά προγράμματα φαίνεται να μην επηρεάζονται. Διότι, όταν παίζονται πολλά λεφτά, η βιομηχανία κινείται με πολύ αργούς ρυθμούς και τότε οι πολιτικοί πρέπει να σπρώχνουν»!
Τι έλεγε, ο δικός μας, ο εγκληματολόγος και συγγραφέας Ευγένιος Τριβιζάς;
«Ο σύγχρονος καταιγισμός καταναλωτικών προϊόντων για παιδιά αποτελεί συχνά υποκατάστατο στοργής και άλλοθι αδιαφορίας»
«..τα παιδιά έχουν περιορισμένη γνώση και εμπειρία του κόσμου, μπερδεύονται από την αληθοφάνεια της τηλεόρασης, συγχέουν το πραγματικό με το φανταστικό και αγνοούν κίνητρα και προθέσεις. Έτσι οδηγούνται σε μίμηση στερεοτύπων, όπως φύλου, διαφορετικής εθνικότητας, κ.λπ., μίμηση επιθετικής συμπεριφοράς και καταλήγουν στην αντίληψη της βίας ως κοινωνικό φαινόμενο, με επακόλουθα φοβίες και ανασφάλεια.

Τώρα, να πάμε στο 2023;; 

Γιατί; Για να δούμε τη γεωμετρική πρόοδο του φαινομένου; τώρα που η τηλεόραση φαντάζει ανώδυνη συγκριτικά;;
Που πολλοί ΞΕΡΟΥΜΕ πια ΚΑΙ για την επίδραση του ίντερνετ, της οθόνης του κινητού, της εθιστικής «στιγμιαίας επιβράβευσης», κλπ κλπ; Που εκτός από τις εκρήξεις βίας, υπάρχει η αύξηση της διάσπασης προσοχής, η αυξανόμενη δυσκολία σε ανάγνωση και γραφή, και διάφορα άλλα;

Ενός λεπτού σιγή λοιπόν. Και οργή.